2007-08-20

Geheugen (Van Istendael)

.
Het behoud van een oude stad is als het behoud van oude spelling. Erg praktisch is het niet, maar sloop de stenen, sloop de letters, en je sloopt de verhalen van vroeger mee. Figuren van vroeger verdwijnen, werk van vroeger, muziek van vroeger. De herinnering verdwaalt tussen nieuwe muren die haar afstoten, nieuwe orthografie, het nieuwe, rechte schrijven. Herinnering is de kern van de beschaving. herinnering waakt over de menselijkheid.


Sinds een paar maanden draag ik Mijn Duitsland van Geert Van Istendael mee*. Een prachtboek, al mist het hier en daar een goed gekozen foto, of een portfolio in de middenbladzijden. Het citaat hierboven staat op het einde van het hoofdstuk over Quedlinburg (p.330). Eigenlijk vormt het een besluit bij een paar beklijvende hoofdstukken over architectuur en geschiedenis. Het omgaan met herinnering en verleden vormt een rode draad doorheen dit lexicon.


* uitgegeven bij Atlas, isbn 978 90 450 0020 6




2007-08-12

Dossin

.
Toen ik in Mechelen op zoek was naar de Dossinkazerne passeerde ik dit mooie, luxueuze woonproject, "Hof van Habsburg" genaamd. Ook het Mechelse stadsarchief is er gevestigd.


Pas tijdens het nemen van een paar foto's herinnerde ik me een ander beeld en werd ik me bewust dat ik middenin de beruchte Dossinkazerne stond.


Het leven gaat verder... Terecht. Ook de wat pluizige naamsverandering roept niets anders dan begrip op; een riant appartement in de 'Dossinkazerne' lijkt me niet echt verkoopbaar en, eerlijk gezegd, ik zou begot niet willen wonen in een domicilie met die naam. Toch is het even slikken. Enkel een doorkijk vanop de Mechelse ring roept, zonder dat het de bedoeling is vermoed ik, een getralied verleden op.


Aan het andere kant van het gebouw, slecht aangeduid voor de zoekende reiziger, is het Joods Museum voor Deportatie en Verzet gevestigd, waar de evocatie van het Verzet me meer fascineerde dan het helaas al te vertrouwde verhaal van Deportatie. Daardoor heb ik het museum verlaten met gevoelens van eerbied en bewondering. Misschien niet de eerste bedoeling van zo'n memoriaal. Maar het mag, dunkt me.

2007-08-10

Dimitri Verhulst - Mevrouw Verona daalt de heuvel af

.
Zoals ik zo welsprekend kwam te zeggen, op korte tijd heb ik twee boekjes van Dimitri Verhulst verslonden.

Tom Van Imschoot biedt in Ons Erfdeel van mei 2007 een mooie synthese van het oeuvre van Dimitri Verhulst tot nu toe, en het is op zijn aanraden zeg maar dat ik deze novelle heb vastgepakt. Tot mijn grote vreugde en welbevinden.

Neem nu de eerste zin. Die is zo mooi dat ik het niet kan nalaten ze in haar geheel over te nemen. Hier volgt ze:

Ergens, in de vele verhalenbanken die her en der zijn aangelegd om uit te kunnen putten wanneer de wereld een vertelling nodig heeft, moet de fabel zijn terug te vinden die ons zegt dat men bij zijn aankomst in het rijk der doden een kenmerk moet melden, slechts één, dat het hele voorbije leven typeerde.

Dit is Borges over 1001 Nacht. Dit is Vlaanderen anno 2007, met Erfgoeddagen en inderdaad, verhalenbanken. Dit is een volzin die ik ooit eens in het Latijn wil vertalen. Dit is, kortom, Literatuur.
Fijngevoelig, melancholisch, diepmenselijk. Spannend tot de laatste bladzijde. Schalks nu en dan, een speelse schets van het leven in een Ardens dorpje die (bijna) nergens tot het karikaturale vervalt. Bijzonder mooi geschreven, zonder ooit te vervallen in schoonschrijverij. Hoewel. Even citeren (p.106):

Er zijn weinig gelegenheden waarbij het gebruik van het woord 'merkeldag' geoorloofd blijkt en een beetje schoonschrijver zou deze kans met beide handen moet grijpen. Maar hij zou overdrijven als hij het in dit geval deed, en de aandacht vestigen op zijn stoeferij.

Kan het mooier? Zalig, zo'n knipoog naar de lezer. Ik kon het niet laten om het eens op te zoeken. Inderdaad, 'merkeldag' staat in de dikke Van Dale. Maar 'stoeferij' niet. Heerlijk!
Toch is dit dunne boekje veel meer dan een virtuoze stijloefening. Het is tegelijk een heel treffende mijmering over liefde en geluk. Met een gevoel van dankbaarheid heb ik dit boekje gisterenavond weggelegd. In de overtuiging dat ik het nog meer dan eens zal openen.







Dimitri Verhulst - De helaasheid der dingen

.
Op korte tijd heb ik twee boekjes van Dimitri Verhulst verslonden.

De helaasheid der dingen
leek me incontournable. Veelbesproken, positief gewaardeerd, vaak vergeleken ook met Boontje.

Het eerste wat opvalt is de vertelkunst. Wat een vaart, wat een stijl, wat een taal. Een feest gewoon. Ook structureel valt er wat te beleven: achter al die losse anekdotiek blijkt een spel met de tijd schuil te gaan dat pas op het einde helemaal wordt ingeklaard.

Inhoudelijk mis ik Tipetotje de schilderes of een kantieke schoolmeester, om maar iets te zeggen. Het wereldje van Dimmetrieken is een claustrofobisch wereldje van pa, drie nonkels en een grootmoeder. Een vertekening die aandoet als een karikaturale uitvergroting. Het ontneemt kracht aan dit verhaal dat zich als autobiografisch aandient. De eventuele gelijkenis van bepaalde personages in dit boek met bestaande personen berust op louter mensenkennis. Ik wil dit gerust wel aannemen, maar de wereld van dit jongetje was ongetwijfeld ruimer dan het hier zo schitterend beschreven miniatuuruniversum. Ik hou er niet van wanneer een marginaal stukje samenleving tot een karikatuur wordt vertekend. In die zin is Boons Kapellekensbaan van een heel ander gehalte. De manier waarop de ondertussen vader geworden Dimitri worstelt met zijn verleden wanneer hij terugkeert naar Reetveerdegem is pakkend, maakt indruk op Tom Van Imschoot in Ons Erfdeel van mei 2007, maar heeft mij niet overtuigd. Zo'n dronkelap op een schilderij van Jan Steen kan zeer genietbaar zijn, een hoogtepunt in Hollands Gouden Eeuw voor mijn part, maar wat doet zo'n schilderij in het kunstkabinet van een burgerman? Met datzelfde dubbele gevoel heb ik dit boek dichtgeslagen. Ik luister niet alleen graag naar muziek, ik speel zelf ook gitaar en piano en maak liedjes, zo vertelt de auteur in De Morgen van 8 augustus. Dimmetrieken? Reetveerdegem moet toch wel een beetje groter geweest zijn dan het Hoekske of de Volkskring. Gelukkig maar. We houder er een groot auteur aan over.

Ondertussen blijkt dat er ook filmplannen zijn. Gaan we de gebroeders Dardenne achterna, of wordt dit een een dubbeltje van Ex-drummer?

2007-08-04

foto's

.
Ik heb mijn voorraadje foto's van Mons, het Wiertz-museum en het Erasmushuis upgeload naar dit adres.