.
Orchestre Révolutionnaire et Romantique - Viktoria Mullova - John Eliot Gardiner in het Concertgebouw op vrijdagavond 25 mei 2007
De symfonische Brahms gaat er bij mij niet in. Vraag me niet hoe het komt. Het mag Beethoven zijn, Mahler brengt me in extase, ik heb ademloos geluisterd naar de Turangalila van Messiaen. Maar Brahms? Ik dacht dat een topuitvoering als deze me definitief in de wereld van Brahms zou binnensleuren. Nee dus.
Aan de uitvoering zal het niet gelegen hebben. Het Orchestre-met-de-lange-naam toonde zich compact maar scherp, de authentieke instrumentering geeft een ietwat ongewoon maar evenwichtig klankbeeld. In vergelijking met Anima Eterna's Beethoven een paar weken geleden was de uitvoering minder analytisch, minder helder. Is dit Beethoven tegenover Brahms? Of is dit Van Immerseel tegenover Gardiner? De rijzige John Eliot houdt met enig flegma de teugels volledig in handen en bouwt in donkerrode tinten een klanktapijt op dat nergens in excessen vervalt. Is dit Gardiner, of is dat de zogenaamd conservatieve Brahms?
Aan la Mullova zal het zeker niet gelegen hebben. In tegenstelling tot haar even feilloze als gevoelloze Bach-vertolking in maart was ze er nu helemaal bij. Het intense speelplezier van een artiste die iets heel moois kan, blij is dat het echt goed lukt en haar toevallig aanwezige publiek laat meegenieten: zo leek ze op het podium te staan. Zo'n oerklassiek vioolconcerto met de klank van darmsnaren heeft echt iets.
Het vioolconcerto op.77 was het enige onderdeel van het programma dat me muzikaal echt gegrepen heeft. De adembenemende cadenza zal me lang bijblijven. Wat ik helaas niet kan zeggen van de Tragische Ouverture of de Tweede Symfonie. Brahms grijpt me niet aan, maar stoot me ook niet af. Ach ja, ik heb nog alle tijd om te leren luisteren.
Ik besluit met een citaat, uit de tekst van Pieter Bergé in de programmakaart, over die conservatieve Brahms. Een mooi genuanceerde doordenker, misschien ook over conservatisme in het algemeen:
Hij is als het ware een vernieuwer binnen een traditie die door een meer fulminante tendens overwoekerd werd, maar die daardoor allerminst haar eigen artistieke relevantie verloor.
2007-05-28
2007-05-27
In paradisum
.
Tijdens een sobere begrafenis gisteren in de Sint-Michielskerk moest ik onwillekeurig terugdenken aan deze passage van Ger Groot, uit Het krediet van het credo. Hij verwijst naar een indrukwekkende muurschildering van Fabio Rieti uit 1982.
Het in alle opzichten domme feit van de religie tempert beide ongemakken – de doffe zwaarte en de acute crisis – zonder ze ooit blijvend te verhelepen. Voor de redelijke wezens die wij zijn is dat een nederlaag, die we niettemin te incasseren hebben. Vroeg of laat lopen wij domweg tegen de grenzen daarvan aan en klinkt de dodenhymne In Paradisum – voor onszelf of voor iemand die ons dierbaar was. (…)
Het hoort bij het realisme van een godsdienst die op hetzelfde moment iedere aanwezige heel even tegen alle scepsis en redelijk weten in doet verlangen dat het waar mocht zijn wat er gezongen wordt: dat engelen jou mogen begeleiden naar het paradijs.
Tijdens een sobere begrafenis gisteren in de Sint-Michielskerk moest ik onwillekeurig terugdenken aan deze passage van Ger Groot, uit Het krediet van het credo. Hij verwijst naar een indrukwekkende muurschildering van Fabio Rieti uit 1982.
Wie, zoals de klimmer van Rieti, moeizaam zijn koffer over de trap van het leven naar boven zeult, weet dat zwaartekracht drukkender kan zijn dan het denken erover ooit kan ervaren. Die gestage zwarigheid verhevigt zich op de kantelmomenten van het leven soms tot een overdraaglijkheid die alles in de waagschaal stelt.
Het in alle opzichten domme feit van de religie tempert beide ongemakken – de doffe zwaarte en de acute crisis – zonder ze ooit blijvend te verhelepen. Voor de redelijke wezens die wij zijn is dat een nederlaag, die we niettemin te incasseren hebben. Vroeg of laat lopen wij domweg tegen de grenzen daarvan aan en klinkt de dodenhymne In Paradisum – voor onszelf of voor iemand die ons dierbaar was. (…)
Het hoort bij het realisme van een godsdienst die op hetzelfde moment iedere aanwezige heel even tegen alle scepsis en redelijk weten in doet verlangen dat het waar mocht zijn wat er gezongen wordt: dat engelen jou mogen begeleiden naar het paradijs.
2007-05-19
Willem Barnard
.
In de Knack van vorige week heeft Benno Barnard het in zijn column over zijn vader, Willem. Ik voeg hier even een scan toe voor wie niet bij Knack binnenkan. Een mooi, aangrijpend portret, verval en waardigheid. Het doet me teruggrijpen naar het dichtwerk van Guillaume van der Graft, en naar dat wondermooie opus magnum, Stille Omgang.
In de Knack van vorige week heeft Benno Barnard het in zijn column over zijn vader, Willem. Ik voeg hier even een scan toe voor wie niet bij Knack binnenkan. Een mooi, aangrijpend portret, verval en waardigheid. Het doet me teruggrijpen naar het dichtwerk van Guillaume van der Graft, en naar dat wondermooie opus magnum, Stille Omgang.
2007-05-17
Brugge, donderdagnamiddag
Wie Brugge op haar mooist wil fotograferen wordt vaak gehinderd door de verkeersborden die het stadsbeeld overvloedig domineren en elke poging om wat te spelen met kleur, licht en perspectief hopeloos tenietdoen. Automatisch ga je dan wat hogerop kijken. Dit is een beeld van de immer drukke Mariastraat, gezien op merelniveau.
Heilig-bloedprocessie
.
Wat foto's van deze namiddag, willekeurig van volgorde, met wat gedachten erbij. Want het blijft me wat doen, die jaarlijkse traditie. Wachten tussen de mensen op de stoep, het geluid van een naderende fanfare, het zinderen van de grosse caisse die voorbijmarcheert: een kippenvelgevoel dat teruggaat tot mijn kleutertijd.
De oude verhalendoos wordt nog eens opengetrokken: bijbelse historie, Brugse overlevering over Diederik van den Elzas en Sybille van Anjou, toen kruisvaarders nog helden waren en geen rovers, christenhonden of vrouwenschenners. Spreekkoren in de straat en gezangen die mijn ouders met liefde meezongen. Ik herinner me nog hun ergernis toen een veel te suggestieve Salomé voor het eerst buikdanste voor haar pa Herodes.
Hier en daar valt me de afwerking op in kostumering en decor, zeker in de recentere onderdelen. Er is gezocht naar goed gecaste 'koppen' en een zin voor historisch detail tilt sommige taferelen boven het kitscherige uit. Een kraampje dat meegedragen wordt in een jaarmarktscène blijkt bij nader toezien - achteraf in de beurshalle - vol te liggen met ingrediënten uit de middeleeuwse keuken, van pastinaak tot gember. Niets in de aankleding wordt aan het toeval of de keuze van de vrijwilliger overgelaten.
Ik sta naast een sympathiek stel Catalanen en vertel hen weetjes en anekdoten allerhande, tussendoor nu en dan knipogend naar de geschminkte gekostumeerde bekenden die vanachter hun vermomming schalks een teken van herkenning geven. Met vaderlijke trots wijs ik hen mijn jongste dochter aan die samen met twee vriendinnen luidkeels de komst van de messias aankondigt. Is dit een cluster van gevoelens die onder de noemer 'nationalisme' valt? En ik die dacht dat ik een wereldburger was...
Ik hou ervan om voor de processie rond te hangen rond de Beurshalle. Het loopt er vol anachronismen, de treurende vrouwen zijn er nog een laatste keer uitgelaten, de bazuinen worden gestemd en de schapen in hun kleine kudde snappen er niets van. Baarden en pruiken worden nog eens gefixeerd, door de megafoon klinken de ultieme instructies. Nog even knipperend met de ogen komen de personages uit het grote zenuwcentrum tevoorschijn.
Wat foto's van deze namiddag, willekeurig van volgorde, met wat gedachten erbij. Want het blijft me wat doen, die jaarlijkse traditie. Wachten tussen de mensen op de stoep, het geluid van een naderende fanfare, het zinderen van de grosse caisse die voorbijmarcheert: een kippenvelgevoel dat teruggaat tot mijn kleutertijd.
De oude verhalendoos wordt nog eens opengetrokken: bijbelse historie, Brugse overlevering over Diederik van den Elzas en Sybille van Anjou, toen kruisvaarders nog helden waren en geen rovers, christenhonden of vrouwenschenners. Spreekkoren in de straat en gezangen die mijn ouders met liefde meezongen. Ik herinner me nog hun ergernis toen een veel te suggestieve Salomé voor het eerst buikdanste voor haar pa Herodes.
Hier en daar valt me de afwerking op in kostumering en decor, zeker in de recentere onderdelen. Er is gezocht naar goed gecaste 'koppen' en een zin voor historisch detail tilt sommige taferelen boven het kitscherige uit. Een kraampje dat meegedragen wordt in een jaarmarktscène blijkt bij nader toezien - achteraf in de beurshalle - vol te liggen met ingrediënten uit de middeleeuwse keuken, van pastinaak tot gember. Niets in de aankleding wordt aan het toeval of de keuze van de vrijwilliger overgelaten.
Ik sta naast een sympathiek stel Catalanen en vertel hen weetjes en anekdoten allerhande, tussendoor nu en dan knipogend naar de geschminkte gekostumeerde bekenden die vanachter hun vermomming schalks een teken van herkenning geven. Met vaderlijke trots wijs ik hen mijn jongste dochter aan die samen met twee vriendinnen luidkeels de komst van de messias aankondigt. Is dit een cluster van gevoelens die onder de noemer 'nationalisme' valt? En ik die dacht dat ik een wereldburger was...
Ik hou ervan om voor de processie rond te hangen rond de Beurshalle. Het loopt er vol anachronismen, de treurende vrouwen zijn er nog een laatste keer uitgelaten, de bazuinen worden gestemd en de schapen in hun kleine kudde snappen er niets van. Baarden en pruiken worden nog eens gefixeerd, door de megafoon klinken de ultieme instructies. Nog even knipperend met de ogen komen de personages uit het grote zenuwcentrum tevoorschijn.
2007-05-13
Tirza (1)
.
Van Arnon Grunberg had ik tot nog toe niets gelezen. Het concept Fantoompijn vond ik fijn gevonden en als metonymie bijzonder bruikbaar, maar de auteur als mediaverschijning stond me wat in de weg. Overdosis ego, weetjewel. Zijn blog alleen al bulkt van het lijden van de geniale auteur die moet zien te overleven temidden van de dwaze maar bewonderende mensheid.
Maar er zijn nu eenmaal een paar gezaghebbende stemmen wiens lectuur- en luisteradviezen ik hondsgetrouw opvolg. En dus ben ik in Tirza begonnen. Wow. Wat een stylist! Ik ben nauwelijks begonnen, maar het gevoel is er al: dit wordt een mooi boek.
En bijgevolg kan ik het niet nalaten even te sprokkelen. Wordt vervolgd, reken maar.
14
Er zijn mensen die 's morgens wakker worden met de gedachte: er moet een oplossing komen voor dit alles, zo kan het niet verdergaan. Hofmeester is een van hen.
18
Naarmate de stilte langer duurde, nam de spijt toe. De tijd heelt niet alle wonden, ontdekte hij, de tijd scheurt wonden open, zorgt voor vergiftigingen en ontstekingen. De dood maakt misschien een einde aan alle pijn, de tijd laat dat na.
O ja, ook Tirza heeft een weblog. Heerlijk, die mengeling van literaire fictie en virtuele realiteit! Haar linklijst is bijzonder inspirerend, iets té voor een meisje van achttien eigenlijk, maar laten we niet vitten. Snuister bij voorbeeld eens in het mooie Cellojaren.
Van Arnon Grunberg had ik tot nog toe niets gelezen. Het concept Fantoompijn vond ik fijn gevonden en als metonymie bijzonder bruikbaar, maar de auteur als mediaverschijning stond me wat in de weg. Overdosis ego, weetjewel. Zijn blog alleen al bulkt van het lijden van de geniale auteur die moet zien te overleven temidden van de dwaze maar bewonderende mensheid.
Maar er zijn nu eenmaal een paar gezaghebbende stemmen wiens lectuur- en luisteradviezen ik hondsgetrouw opvolg. En dus ben ik in Tirza begonnen. Wow. Wat een stylist! Ik ben nauwelijks begonnen, maar het gevoel is er al: dit wordt een mooi boek.
En bijgevolg kan ik het niet nalaten even te sprokkelen. Wordt vervolgd, reken maar.
14
Er zijn mensen die 's morgens wakker worden met de gedachte: er moet een oplossing komen voor dit alles, zo kan het niet verdergaan. Hofmeester is een van hen.
18
Naarmate de stilte langer duurde, nam de spijt toe. De tijd heelt niet alle wonden, ontdekte hij, de tijd scheurt wonden open, zorgt voor vergiftigingen en ontstekingen. De dood maakt misschien een einde aan alle pijn, de tijd laat dat na.
O ja, ook Tirza heeft een weblog. Heerlijk, die mengeling van literaire fictie en virtuele realiteit! Haar linklijst is bijzonder inspirerend, iets té voor een meisje van achttien eigenlijk, maar laten we niet vitten. Snuister bij voorbeeld eens in het mooie Cellojaren.
2007-05-12
Religie in Vlaanderen
.
Het meinummer van Ons Erfdeel opent, zoals gezegd, met een dubbelartikel over religie. Antwerpenaar Tom Naegels heeft het in De herkerstening over geloof in Nederland, Volkskrant-correspondent Bart Dirks observeert in De laatste auto van de pastoor de toestand van het geloof in Vlaanderen.
Hieronder citeert Bart Dirks de onvermijdelijke maar toch vaak trefzekere Rik Torfs. Die gaat een beetje de richting uit van Ger Groot in zijn magistrale boekje Het krediet van het credo - daarover moet ik het ook nog eens hebben.
23
De kerken gaan volgens Torfs geen nieuwe bloeitijd tegemoet, "laten we daar niet onnozel over doen. Maar in de Lage Landen baant het religieuze zich weer een weg in de randen van het leven, "niet langer als de maatstaf ervan, maar als een onderdeel van ons bestaan, als een commentaar, een voetnoot, een uiting van verlangen, een vorm van kritiek, een spoor van heimwee."
(Er loopt iets fout met de aanhalingstekens hierboven, ik heb het maar zo overgenomen. In voetnoot wordt verwezen naar een lezing van Rik Torfs die ook online te vinden is op de website van het Vlaams-Nederlands huis De Buren - waar trouwens ook die prachtige Radioboeken te downloaden zijn, maar dit geheel terzijde).
Het meinummer van Ons Erfdeel opent, zoals gezegd, met een dubbelartikel over religie. Antwerpenaar Tom Naegels heeft het in De herkerstening over geloof in Nederland, Volkskrant-correspondent Bart Dirks observeert in De laatste auto van de pastoor de toestand van het geloof in Vlaanderen.
Hieronder citeert Bart Dirks de onvermijdelijke maar toch vaak trefzekere Rik Torfs. Die gaat een beetje de richting uit van Ger Groot in zijn magistrale boekje Het krediet van het credo - daarover moet ik het ook nog eens hebben.
23
De kerken gaan volgens Torfs geen nieuwe bloeitijd tegemoet, "laten we daar niet onnozel over doen. Maar in de Lage Landen baant het religieuze zich weer een weg in de randen van het leven, "niet langer als de maatstaf ervan, maar als een onderdeel van ons bestaan, als een commentaar, een voetnoot, een uiting van verlangen, een vorm van kritiek, een spoor van heimwee."
(Er loopt iets fout met de aanhalingstekens hierboven, ik heb het maar zo overgenomen. In voetnoot wordt verwezen naar een lezing van Rik Torfs die ook online te vinden is op de website van het Vlaams-Nederlands huis De Buren - waar trouwens ook die prachtige Radioboeken te downloaden zijn, maar dit geheel terzijde).
Religie in Nederland
.
Het meinummer van Ons Erfdeel opent met een dubbelartikel over religie. Antwerpenaar Tom Naegels heeft het in De herkerstening over geloof in Nederland, Volkskrant-correspondent Bart Dirks observeert in De laatste auto van de pastoor de toestand van het geloof in Vlaanderen.
Hieronder een paar citaten uit de tekst van Tom Naegels.
15
De terugkeer van religie in het Nederlandse publieke debat is dan ook meer een hunkering naar de maatschappelijke effecten van religie, dan een naar God en Diens Woord - men verlangt naar een maatschappij met meer sociale cohesie, een samenleving waar mensen zorgen voor elkaar, respect hebben, fatsoenlijk zijn, en betrokken bij de publieke zaak.
17
Dus, als we wérkelijk terug willen naar de warme samenhang van de religieuze gemeenschap, dan moeten we ons opnieuw aansluiten bij een kerk en allemaal dezelfde tradities volgen. En dat kan niet meer. Daarvoor zijn de emancipatiegolven te ingrijpend geweest, daarvoor biedt de libertaire, individualistische cultuur te veel voordelen. Nederland zoekt gedeelde waarden op individuele maat. Met een kater tot gevolg.
Het meinummer van Ons Erfdeel opent met een dubbelartikel over religie. Antwerpenaar Tom Naegels heeft het in De herkerstening over geloof in Nederland, Volkskrant-correspondent Bart Dirks observeert in De laatste auto van de pastoor de toestand van het geloof in Vlaanderen.
Hieronder een paar citaten uit de tekst van Tom Naegels.
15
De terugkeer van religie in het Nederlandse publieke debat is dan ook meer een hunkering naar de maatschappelijke effecten van religie, dan een naar God en Diens Woord - men verlangt naar een maatschappij met meer sociale cohesie, een samenleving waar mensen zorgen voor elkaar, respect hebben, fatsoenlijk zijn, en betrokken bij de publieke zaak.
17
Dus, als we wérkelijk terug willen naar de warme samenhang van de religieuze gemeenschap, dan moeten we ons opnieuw aansluiten bij een kerk en allemaal dezelfde tradities volgen. En dat kan niet meer. Daarvoor zijn de emancipatiegolven te ingrijpend geweest, daarvoor biedt de libertaire, individualistische cultuur te veel voordelen. Nederland zoekt gedeelde waarden op individuele maat. Met een kater tot gevolg.
Abonneren op:
Posts (Atom)