.
Orchestre Révolutionnaire et Romantique - Viktoria Mullova - John Eliot Gardiner in het Concertgebouw op vrijdagavond 25 mei 2007
De symfonische Brahms gaat er bij mij niet in. Vraag me niet hoe het komt. Het mag Beethoven zijn, Mahler brengt me in extase, ik heb ademloos geluisterd naar de Turangalila van Messiaen. Maar Brahms? Ik dacht dat een topuitvoering als deze me definitief in de wereld van Brahms zou binnensleuren. Nee dus.
Aan de uitvoering zal het niet gelegen hebben. Het Orchestre-met-de-lange-naam toonde zich compact maar scherp, de authentieke instrumentering geeft een ietwat ongewoon maar evenwichtig klankbeeld. In vergelijking met Anima Eterna's Beethoven een paar weken geleden was de uitvoering minder analytisch, minder helder. Is dit Beethoven tegenover Brahms? Of is dit Van Immerseel tegenover Gardiner? De rijzige John Eliot houdt met enig flegma de teugels volledig in handen en bouwt in donkerrode tinten een klanktapijt op dat nergens in excessen vervalt. Is dit Gardiner, of is dat de zogenaamd conservatieve Brahms?
Aan la Mullova zal het zeker niet gelegen hebben. In tegenstelling tot haar even feilloze als gevoelloze Bach-vertolking in maart was ze er nu helemaal bij. Het intense speelplezier van een artiste die iets heel moois kan, blij is dat het echt goed lukt en haar toevallig aanwezige publiek laat meegenieten: zo leek ze op het podium te staan. Zo'n oerklassiek vioolconcerto met de klank van darmsnaren heeft echt iets.
Het vioolconcerto op.77 was het enige onderdeel van het programma dat me muzikaal echt gegrepen heeft. De adembenemende cadenza zal me lang bijblijven. Wat ik helaas niet kan zeggen van de Tragische Ouverture of de Tweede Symfonie. Brahms grijpt me niet aan, maar stoot me ook niet af. Ach ja, ik heb nog alle tijd om te leren luisteren.
Ik besluit met een citaat, uit de tekst van Pieter Bergé in de programmakaart, over die conservatieve Brahms. Een mooi genuanceerde doordenker, misschien ook over conservatisme in het algemeen:
Hij is als het ware een vernieuwer binnen een traditie die door een meer fulminante tendens overwoekerd werd, maar die daardoor allerminst haar eigen artistieke relevantie verloor.
2 opmerkingen:
Een conservatieve vernieuwer dus, volgens Bergé. In ieder geval, Schönberg vond Brahms geen conservatieve componist.
Is dit Van Immerseel of Gardiner ? Is dit Beethoven of Brahms ?
Ik denk dat je beide vragen positief beantwoord kunnen worden. Van Immerseel is inderdaad analytischer. Ik heb maar een zeer beperkte kennis van de klassieke muziek (ik ben een enthousiaste amateur) en ik heb nog zeer veel te leren, maar ik denk dat Brahms die analyse niet nodig heeft. Gardiners 2de Brahms was inderdaad niet zo helder, maar dat hoeft ook niet. Bij Brahms moet je 'warmte' horen. Gardiner heeft dat laten horen en is dus meer dan geslaagd.
Ik denk (maar ben niet zeker), dat een analytischer dirigent die een mindere dag heeft, zeer koel kan overkomen. Ik heb soms het gevoel dat Van Immerseels concerten soms heel technisch zijn. Mullova heeft dat koele heel zeker. Komt dat o.a. door haar 'koele' gestalte ? Anderzijds, als Gardiner een mindere dag heeft, kan het misschien een soepje worden. Een warm soepje, wel te verstaan. Eén ding heb ik ondertussen wel geleerd bij muziekbeluisteringen : een minder sterke compositie kan door een uitstekend orkest boven zijn niveau worden uit getild. Een ongeïnteresseerde dirigent kan die compositie middelmatig maken.
Een reactie posten